शैलुङको आलु

शैलुङको आलु

बमबहादुर तामाङ ः शैलुङस्वर – २, गोपेडाँडा, दोलखा
२.०० पहिले चाहि अब दुने भन्ने चलन थियो । आलु चाहि दुई मकै धान चाहि थोरै । हेला गरेर चाही भुस भाको धान दिन्थ्यो । अनि अहिले मकै सरी दिन्छन् यहाँ । पर्सी बीउको बेलामा त चामाल पनि लिएर आको हुन्छ । अनि त्यसरी बिक्री हुन्छ । २.३३
दश बर्ष अगिसम्म गोपेडाँडाका बमबहादुर तामाङ भदौ लागेपछि सकी नसकी आलुको भारी बोकेर ओरालो लाग्थे । बम बहादुर मात्रै होइन, दोलखा र रामेछापको शैलुङ क्षेत्रका धेरै किसानहरुलाई आलुसँग अन्न साट्नु पर्ने बाध्यता थियो । आलु लिएर सकी नसकी बेंशी र औलतिर जाँदा उनीहरुले निकै सास्ती भोग्नु पथ्र्यो । जाँदा आलु बोकर लाने अनि साटेर आएको धान मकै जस्ता अन्न बोकेर फर्कने काम निकै गारो थियो । त्यति मात्रै होइन, आलुसँग अन्न साट्न घरघरै धाउँदा सुन्नुपर्ने वचन पनि निकै पेचिलो हुन्थ्यो ।
बमबहादुर तामाङ ः शैलुङस्वर – २, गोपेडाँडा, दोलखा
७.१८ ए आमै ए बाबै आलु साट्नुहुन्छ भनेर सोध्थ्यौ हामी । अनि त्यसरी सोधेपछि साट्दैनौ साट्दैनौ भनेर भनिन्थ्यो । हिँसा गथ्र्यो । ले ले साट्छौ भनयो भने यस्तो कराई झुसी आलु लगेर मुसे धान हाल्दिथ्यो । अनि घरमा ल्याएर भारी आलु लिएर गयो भने देखि पाँचपाथी आउँथ्यो । कुटेर खान दुई छाकलाई पुग्दैनथ्यो । समस्याथ्यो । अहिले आलु ल्याएन भने चिन्ता छ । यही बिक्रि भैहाल्छ किन लानु प¥यो त्यल्लाई । ८.०६
तर अहिले समयले कोल्टो फेरेको छ । पहिला आलु लिएर मानिसहरु बेंशी झर्थे, अब आलु किन्न तलबाट मानिसहरु लेकतिर जान थालेका छन । शैलुङ क्षेत्र आलु धेरै फल्ने ठाउँ हो । यहाँको बारी आलुका लागि ज्यादै मलिलो छ । मकै, धान, कादो जस्ता अन्न बाली यहाँ फल्दै फल्दैन भने पनि हुन्छ ।
दश बर्ष अगिसम्म यहाँको आलुको बजार थिएन । अन्न खाने रहरले यहाँका मानिसहरुले बारीमा थोरै फले पनि मकै र कोदो जस्ता अन्न बाली लगाउन खोज्थे । तर अहिले यातायातको विकाससँगै यहाँको आलुले बजार पाएको छ । अनि आलु बेचेर चामल खान सकिने भएको छ । अब उनीहरुलाई आलु बोकेर बेंशीतिर जानु पनि पर्दैन ।
लेकमा फल्ने भएका कारण यहाँको आलु स्वादिलो छ । त्यसैले शैलुङ क्षेत्रको आलु सबैले मन पराउँछन । यहाँको आलु काठमाडौंको बजारसम्म सजिलै पुग्छ । काठमाडौंमा यो आलु मुडेको आलु का नामले बिक्छ । तर यो आलु मुडे कै चाहिँ होइन ।
बमबहादुर तामाङ ः शैलुङस्वर – २, गोपेडाँडा, दोलखा
६.३३ शैलुङको आलुलाई मुडेको भनेको हो । मुडेको आलु भन्ने चाहि जक्सन भरेको भएर चाहि मुडेको आलु भनिएको आलुचाहि यतैको हो । ६.४६
यहाँका मानिसहरुले घरखेतबाटै आलु बेचेर पैसा लिएको धेरै भएको छैन । केही समय अगिसम्म आलुलाई दुःख दिने बाली भनेर चिनिन्थ्यो । अन्नसँग साँटेर नसकिएको आलु बेच्न एक दिनको बाटो हिंडेर मुडे बजार सम्म पुग्नुपथ्र्यो । तर यही आलु अहिले पैसा कमाउने बाली भएको छ । त्यसैले यहाँका मानिसहरु अहिले अन्न बालीको साटो आलु र तरकारी खेतिमै जोड दिन थालेका छन ।
बमबहादुर तामाङ ः शैलुङस्वर – २, गोपेडाँडा, दोलखा
१.०५ पहिला मकै कोही रोप्थे त्यती फाइदा हुदैनथ्यो । अहिले आलुमा जोड देको चाहि आलुमा अलि फाइदा भएर गरिराखेको हो । सबै जनाले अलिे । अलिे काउलीहरु गजरहरु रोप्छ । यहाँ निर अहिले रोड आयो अहिले थिएन बेच्न पनि सकिन्नथ्यो । मुडे लान पथ्र्यो आलुबेच्नलाई । अहिले चाहि घर गाउँमै आउने भयो । रोड चाहि राम्रो भाको छैन यहाँ निर । १.५०
काठमाडौंबाट सिन्धुपाल्चोकको मुडे हुँदै शैलङ क्षेत्रको भैसे सम्म कच्चि सडक पुगेपछि यहाँको आलु सजिलै काठमाडौ सम्म पुग्यो । बाटो नराम्रो भएपनि यहाँको आलु लिनकै लागि धेरै ठूलासाना गाडि यो बाटोमा दौडिरहेका हुन्छन् ।
बसुन तामाङ ः शैलुङस्वर – १, दोलखा
२०.०० यो रोड आयो । गाडि आयो त्यसैले सजिलो भाये भनौ न । लगेर साट्ने अलिअलि बेच्ने दुःख त्यस्तै हो सबैको । अन्न हुदैनथ्यो घरमा त्यही त हो नी सबैथोका अबश्यक पर्ने । अब ठूलो कुरा अन्न नहुने अब अनि लग्यो ल्योयो त्यो खायो त्यस्तै त हो नी । २०.५१
बसुन तामाङले भर्खरै बारीबाट आलु खनिन । अब उनी यहाँ काउली फलाउने सुरमा छिन ।
शैलुङक्षेत्रका पाँडेखानी, झोरमनगाउँ, निङाले, ढुङ्गे, दुधपोखरीको फलाटे र रामेछापको डडुवा राम्ररी आलु फल्ने गाउँ हुन् । समुद्र सतहबाट दुइहजार मिटर भन्दा माथि बस्ने यहाँका मानिसहरुको जिवन निकै कष्टकर छ । तर अहिले बाटोले यहाँका मानिसलाई थोरै भएपनि राहत दिएको छ । बाटोकै कारण उनीहरुले फलाएको आलु, गाजर, मुला लगाएतका बालीले बजार पाएको छ । अनि उनीहरुको आम्दानी बढाएको छ ।
बमबहादुर तामाङ ः शैलुङस्वर – २, गोपेडाँडा, दोलखा
५.०० एक बर्षमा बढि बेच्ने हरुले दुइलाख तीनलाख सम्मको बेच्छ । आलु बेच्छ तल्लो स्तरको बेच्नेले चाहि ५० ६० हजार ३० ४० हजार ५ दस हजार सम्मको बेच्छ । ५.१५
पहिला आलु बोकरे घरघरै पुग्ने किसानकै घरमा अहिले आलु किन्ने मानिस आएका छन । तरपनि यहाँका किसानले उचित मुल्य भने पाएका छैनन । किसानबाट सस्तोमा किन्ने र व्यापारीले बढी नाफा खानाले यहाँको आलुले भनेजति मुल्य पाएको छैन । भैंसेमा एक धार्नी आलुको मुल्य ३५ रुपैयाँ छ । यही आलु काठमाडौंको बजारमा ८० रुपैयाँ धार्नीमा बिक्छ । त्यसैले किसानले अझै पनि आफ्नो उत्पादनको उचित मुल्य पाएका छैनन ।
डिभी ३
कान्छि तामाङ ः घ्याङसुकाठोकर – ९, कुने, दोलखा
१४.०० ठेगेदार निमुला घइमाघइमा घान्दे चुबेलारी निवाआरे चाहि निबाआरे । १४.१०
१४.२८ खेती बिसान गर्ने मानिसलाई जहिल्यै समस्यै समस्या हुन्छ नी । १४.३७